Na zaproszenie Departamentu Energii Jądrowej Ministerstwa Przemysłu we współpracy z japońskim Ministerstwem Gospodarki, Handlu i Przemysłu (METI), w dniach 20-26 października 2024 r. dr hab. Dagmara Strumińska-Parulska, prof. UG, kierownik Pracowni Toksykologii i Ochrony Radiologicznej Wydziału Chemii UG wzięła udział w wyjeździe studyjnym, którego celem było zapoznanie się z aktualnym stanem energetyki jądrowej w Japonii.
Wyjazd zorganizowała Agencja Ministerstwa Gospodarki, Handlu i Przemysłu Japonii – Centrum Współpracy Międzynarodowej Japońskiego Forum Przemysłu Jądrowego JICC-JAIF (Japan Atomic Industrial Forum International Cooperation Center). W wizytacji wzięło udział 8 osób, oprócz dr hab. Dagmary Strumińskiej-Parulskiej, prof. UG, w wyjeździe uczestniczyli również przedstawiciele Ministerstwa Przemysłu, Politechniki Łódzkiej, Ośrodka Studiów Wschodnich, Polskiego Instytutu Ekonomicznego, Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych oraz Wojewoda Pomorska Beata Rutkiewicz.
Na trasie wyjazdu zaplanowano wizyty w elektrowniach jądrowych, centrach badawczo-rozwojowych i edukacyjnych oraz spotkania z władzami samorządowymi, w rejonie w którym funkcjonują obiekty jądrowe. W Japan Atomic Energy Agency Integrated Support Center for Nuclear Nonproliferation and Nuclear Security w Ibaraki zaprezentowano funkcjonowanie instytucji utworzonej w celu poprawy zarządzania materiałami jądrowymi i wzmocnienia międzynarodowego systemu nierozprzestrzeniania broni jądrowej poprzez połączenie technologii i wiedzy specjalistycznej. Agencja prowadzi programy szkoleń technicznych, jak również badania w kierunku wzmocnienia bezpieczeństwa obiektów jądrowych.
W Ibaraki odwiedzono także Ibaraki Prefecture Nuclear Power Off-site Center, Environmental Radiation Monitoring Center oraz Nuclear Emergency Assistance and Training Center (NEAT). NEAT została założona przez Japońską Agencję Energii Atomowej w celu zapewnienia skutecznego wsparcia dla rządu krajowego, samorządów lokalnych, policji, straży pożarnej innych instytucji w odpowiedzi na katastrofy jądrowe i radiologiczne. W skład NEAT wchodzi zarówno centrum zarządzania kryzysowego, jak i laboratorium skażeń promieniotwórczych.
Z kolei spotkanie z burmistrzem Genkai w Genkai Town Office oraz zwiedzanie czynnej elektrowni Genkai Nuclear Power Plant pozwoliło na spojrzenie na funkcjonowanie elektrowni jądrowej od strony społecznej i krajowego systemu odbudowy energetyki jądrowej. Szczególnie cenne było całodniowe spotkanie z zespołami pracującymi na terenie elektrowni jądrowej Fukushima oraz zwiedzanie Fukushima Daiichi Nuclear Power Plant, zniszczonej w 2011 r. podczas tsunami i trzęsienia ziemi w Japonii, jak też pobyt w TEPCO Decommissioning Archive Center. Grupa miała możliwość wejścia na teren nieczynnej elektrowni, na terenie której wciąż prowadzone są prace mające na celu usunięcie skutków katastrofy, jak też poznanie strategii likwidacji uszkodzonych reaktorów i rekultywacji terenu i skażonej wody służącej do chłodzenia reaktorów jądrowych w uszkodzonej elektrowni.
Na zakończenie wizyty delegacja spotkała się z dziennikarzem japońskiego dziennika Nihon Keizai Shimbun Newspaper, zajmującego się tematyką ekonomiczną, finansową, biznesową. P. Taki, publicysta specjalizujący się w tematyce energetyki jądrowej, przedstawił sytuację polityczną oraz plany Japonii w zakresie rozwoju energetyki jądrowej.
– Do marca 2011 roku ponad 50 reaktorów w kraju zabezpieczało około 25 proc. energii w japońskim miksie energetycznym – mówi dr hab. Dagmara Strumińska-Parulska, prof. UG. – Po katastrofie w Fukushimie japoński dozór jądrowy nakazał ich zatrzymanie do czasu opracowania nowych wymagań bezpieczeństwa i wprowadzenia modyfikacji do istniejących reaktorów. W efekcie w 2013 roku nie pracował żaden z reaktorów energetycznych w Japonii. Jednak życie pokazało, że Japonia nie może zrezygnować z energetyki jądrowej. Wprowadzono kolejne, surowe przepisy bezpieczeństwa i sukcesywnie uruchamiane są kolejne bloki. Japonia posiada bogate doświadczenie w dziedzinie energetyki jądrowej, i jak wiele krajów na całym świecie, jest zainteresowana pozyskiwaniem większej ilości energii jądrowej, która jest stabilnym źródłem energii, wolnym od emisji i niezależnym pogody.
Jak tłumaczy profesor Uniwersytetu Gdańskiego wykorzystanie japońskich doświadczeń może wspomóc płynne włączenie energetyki jądrowej w polski miks energetyczny.
– Jeśli Japonia potrafiła odbudować zaufanie społeczeństwa do energetyki jądrowej, to współpraca ze stroną japońską może pomóc nie tylko w przygotowaniu wszechstronnych programów służących sprostaniu wymogom bezpieczeństwa, ale również w prowadzeniu badań naukowych oraz skutecznej komunikacji społecznej. – podkreśla.
dr hab. Dagmara Strumińska-Parulska, prof. UG, oprac. CZRUG