Dlaczego Unia Europejska weszła na drogę transformacji energetycznej? [SDG Think Tank] – Centrum Zrównoważonego Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego (CZRUG)

W ramach SDG Think Tank zaczynamy cykl postów powiązanych z programem Energy Transition Lab. Będziemy wyjaśniać o co chodzi z transformacją energetyczną, jaką rolę odgrywają w niej morskie farmy wiatrowe, elektrownie jądrowe, odnawialne źródła energii i energetyka obywatelska i przede wszystkim jak z perspektywy społecznej i obywatelskiej znaleźć sposób na jej zrozumienie, odnalezienie się w niej i korzystanie z jej efektów.

dr hab. Sylwia Mrozowska, prof. UG, Dyrektorka CZRUG, Koordynatorka Programu Energy Transition Lab

Zrównoważona transformacja energetyczna to proces, który odgrywa obecnie kluczową rolę na drodze do neutralności klimatycznej Unii Europejskiej. Jest narzędziem wsparcia realizacji tego celu. Strategią wspierającą jest Europejski Zielony Ład. Nazwa rozpoznawalna wśród mieszkańców Unii Europejskiej ponieważ dokument wywołał burzliwą dyskusję na temat jego zasadności i został określony jako kontrowersyjny. Dlaczego tak się stało?

Wyjaśnienie zaczniemy od tego dlaczego w Unii Europejskiej obecnie ma miejsce transformacja energetyczna. Odpowiedź jest dość prosta. Sektor energetyczny to największe źródło emisji gazów cieplarnianych w Unii Europejskiej. Transformacja jest niezbędna aby doprowadzić do gospodarki o zerowej emisji netto. Żeby udało się tego dokonać uznaje się za konieczność rezygnację z paliw kopalnych na rzecz odnawialnych źródeł energii. Wyzwaniem okazuje się efektywność energetyczna przemysłu, budynków i wytwarzanych w Unii produktów. Docelowo, aby osiągnąć postawione cele powinien powstać zrównoważony system energetyczny oparty na czystych technologiach.

Nie jest to proste, dlatego Unia Europejska opracowała zestaw polityk, które mają ten proces wspierać. Prawodawstwo Unii wyznaczyło cele dla odnawialnych źródeł energii w konsumpcji, efektywności energetycznej, renowacji budynków, transportu, etykietowania energetycznego produktów i czystych technologii.

W celu efektywnego zarządzania procesem transformacji energetycznej wszystkie państwa członkowskie opracowały krajowe plany energetyczne i klimatyczne. Ile środków finansowych jest niezbędnych do wsparcia transformacji energetycznej? Według Komisji Europejskiej inwestycje będą musiały osiągnąć poziom 396 mld euro rocznie w latach 2021-2030 i 520-575 mld euro rocznie w kolejnych dekadach do 2050 roku. W budżecie UE określono cel 30-procentowych wydatków na klimat, z których duża część obejmuje działania w zakresie energii, takie jak efektywność energetyczna i wdrażanie odnawialnych źródeł energii, infrastruktura energetyczna i inteligentne systemy energetyczne. Większość wydatków UE na energię jest przekazywana za pośrednictwem Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, funduszy polityki spójności, Funduszu Modernizacyjnego i kilku innych. Istnieją również specjalne instrumenty wspierające sprawiedliwą społecznie transformację, w szczególności Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i Społeczny Fundusz Klimatyczny.

Widać pierwsze efekty transformacji energetycznej w Unii Europejskiej. Widać też wyzwania: elektryfikacja, połączenia międzysieciowe i systemy magazynowania. Nie wspominając o tym, że transformacja systemu energetycznego UE wymaga zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego, zwiększenia niezależności energetycznej i zmniejszenia cen energii.

Ten ostatni problem znajduje się w głównym nurcie dyskusji społecznych i przyjmuje formę pytania kiedy transformacja energetyczna w Unii przyniesie obniżenie cen za energię. Odpowiedzi będziemy dostarczać w kolejnych postach SDG Think Tank.

Przeczytaj też: Sustainability = Sustainable Development? [SDG Think Tank]