Call for Papers
XV Konferencja Komitetu Badań nad Migracjami PAN
Emigracja, imigracja, integracja w dobie polaryzacji społecznej i politycznej
Gdańsk – Gdynia, 23-25.09.2026 r.
Konferencja koncentruje się na procesach migracyjnych w Europie Środkowo-Wschodniej, a także na badaniach diaspor wywodzących się z państw tego regionu. Ma ona charakter międzynarodowy i będzie prowadzona w dwóch językach: polskim i angielskim.
Opis konferencji
Migracje od wielu dekad stanowią jedno z kluczowych zjawisk kształtujących współczesne społeczeństwa. W kontekście narastającej polaryzacji społecznej, upolitycznienia debaty publicznej i postępującej dezinformacji pytania o przyczyny, przebieg i konsekwencje migracji zyskują nowy wymiar i znaczenie. Zarówno emigracja, jak i imigracja – w coraz bardziej złożonych kontekstach społecznych, ekonomicznych i kulturowych – stają się zwierciadłem kondycji systemów demokratycznych oraz zdolności instytucji i wspólnot do reagowania na zróżnicowanie i zmianę społeczną.
Celem konferencji jest refleksja nad współczesnymi procesami migracyjnymi w szerokim, interdyscyplinarnym ujęciu: od badań nad doświadczeniami migrantów i migrantek, przez analizy dyskursu publicznego, po studia nad praktykami integracyjnymi, politykami migracyjnymi i relacjami między migrantami a społecznościami przyjmującymi. Chcemy stworzyć przestrzeń dialogu między badaczami, praktykami i decydentami, by wspólnie zastanowić się nad tym, jak prowadzić debatę o migracjach w sposób odpowiedzialny, oparty na wiedzy, empatii i szacunku dla różnorodności.
W ostatnich latach migracje coraz częściej stają się przedmiotem sporów ideologicznych i politycznych. Bywają przedstawiane jako zagrożenie dla bezpieczeństwa, tożsamości narodowej czy spójności społecznej, co wzmacnia procesy stygmatyzacji i wykluczenia. Upolitycznienie tego zjawiska prowadzi do jego instrumentalizacji, w której migranci przestają być postrzegani jako uczestnicy procesów społecznych, a stają się figurami w konfliktach społeczno-politycznych. Dyskurs na temat migracji funkcjonuje w tym kontekście jako arena walki o władzę, emocje społeczne i tożsamościowe definicje wspólnoty.
Jednocześnie jednak zjawisko mobilności nie może być redukowane wyłącznie do jego politycznych reprezentacji. Doświadczenia migrantów i migrantek, ich codzienne strategie adaptacyjne, wyzwania i formy integracji pozostają kluczowym obszarem badań, który pozwala lepiej zrozumieć rzeczywiste skutki migracji — zarówno w wymiarze indywidualnym, jak i społecznym. Warto przy tym uwzględnić także perspektywę historyczną, przypominając, że współczesne procesy migracyjne są częścią dłuższych cykli mobilności i wymiany kulturowej, które w istotnym stopniu wpływały i wpływają na kształt społeczeństw.
Polaryzacja społeczna wpływa również na sposób konstruowania ram integracji. W zantagonizowanych społeczeństwach procesy integracyjne napotykają liczne bariery – od braku zaufania do instytucji po wzrost napięć między grupami etnicznymi, kulturowymi i klasowymi. Tymczasem warto podkreślić, że migracje niosą ze sobą liczne pozytywne konsekwencje: sprzyjają transferowi wiedzy, innowacji i kompetencji, wspierają rozwój lokalnych społeczności, wzbogacają życie kulturalne i społeczne, pozytywnie oddziałują na gospodarkę.
Zakres tematyczny i zaproszenie do udziału
Zachęcamy do zgłaszania propozycji referatów, które w szczególności:
- przedstawiają badania empiryczne nad doświadczeniami emigrantów i imigrantów,
- analizują dyskursy polityczne, medialne i społeczne dotyczące migracji,
- ukazują funkcjonowanie diaspor w ujęciu historycznym i współczesnym,
- odnoszą się do praktyk integracyjnych i polityk publicznych,
- uwzględniają tematykę migracji w perspektywach historycznej, porównawczej i regionalnej (dotyczącej Europy Środkowo-Wschodniej),
- pokazują, jak migracje wpływają na lokalne wspólnoty, instytucje i tożsamości.
Zapraszamy do udziału w konferencji badaczy i badaczki z Polski i zagranicy reprezentujących różne dyscypliny naukowe, w tym socjologię, psychologię, antropologię, politologię, historię, ekonomię, geografię, kulturoznawstwo, filologię, lingwistykę itd., a także przedstawicieli instytucji publicznych i organizacji pozarządowych zajmujących się tematyką migracyjną.
Wierzymy, że konferencja stanie się okazją do pogłębionej refleksji nad współczesnymi procesami mobilności, wymiany doświadczeń badawczych oraz budowania nowych sieci współpracy, zwłaszcza w regionie Europy Środkowo-Wschodniej.
Serdecznie zapraszamy do udziału w XV Konferencji Komitetu Badań nad Migracjami PAN!
