dr Elżbieta Czapka, koordynator programu Współpraca międzynarodowaEfekt zdrowego migranta i jego paradoks
Często osoby, które decydują się na migrację zarobkową, są zdrowe i pełne energii. To zjawisko określa się mianem efektu zdrowego migranta (Kenned, Kidd, McDonald, 2015). Migranci wierzą, że ich dobry stan zdrowia pozwoli im sprostać wyzwaniom i poprawić swoją sytuację ekonomiczną. Jednak rzeczywistość często weryfikuje te przekonania. Badania pokazują, że stan zdrowia migrantów może ulec pogorszeniu podczas pobytu za granicą, a po powrocie do kraju, choć ulega poprawie, rzadko osiąga poziom sprzed migracji (Kawczyńska-Butrym, 2008).
Społeczno-ekonomiczne determinanty zdrowia migrantów
Zdrowie migrantów jest silnie związane z ich pozycją społeczną i warunkami pracy. Często migranci, zwłaszcza ci, którzy podejmują pracę poniżej swoich kwalifikacji, doświadczają obniżenia poczucia własnej wartości i degradacji społecznej. Prace w sektorze usług, budownictwie czy rolnictwie, często wykonywane przez migrantów, mogą być fizycznie wyczerpujące, niebezpieczne i wiązać się z ryzykiem wypadków oraz trwałych uszkodzeń zdrowia.
Bariery w dostępie do opieki zdrowotnej
Migranci, szczególnie ci posiadający nieuregulowany status prawny, stanowią grupę szczególnie narażoną na problemy zdrowotne. Ograniczony dostęp do opieki zdrowotnej utrudnia im korzystanie z usług medycznych w kraju docelowym. Migranci mają prawo wiedzieć, jaki rodzaj pomocy medycznej im przysługuje, jakie usługi opieki zdrowotnej są dostępne i jak uzyskać odpowiednią pomoc. Dostęp do opieki zdrowotnej dla imigrantów jest złożonym problemem, wynikającym z interakcji między czynnikami związanymi z pacjentem a czynnikami systemowymi. Mladovski (2007) wyróżniła trzy grupy czynników, które wyjaśniają, dlaczego nawet legalni migranci mogą doświadczać nierównego dostępu do opieki zdrowotnej:
- Wymagania dotyczące uzyskania statusu stałego rezydenta:Proces ten może być bardzo restrykcyjny, stwarzając dodatkowe przeszkody w dostępie do pełnego zakresu usług zdrowotnych. Migranci, którzy nie uzyskali stałego pobytu, mogą być wykluczeni z niektórych form opieki lub napotykać na trudności w jej uzyskaniu.
- Różnice w poziomie alfabetyzacji, znajomości języka i różnice kulturowe: Bariery językowe utrudniają komunikację z personelem medycznym, co może prowadzić do nieporozumień, błędnych diagnoz i nieskutecznego leczenia. Różnice kulturowe mogą wpływać na postrzeganie zdrowia i choroby, a także na stosunek do leczenia, co również może utrudniać korzystanie z usług medycznych. Niski poziom alfabetyzacji, szczególnie w języku kraju przyjmującego, dodatkowo pogłębia te problemy.
- Czynniki administracyjne i biurokratyczne, brak wiedzy o systemie i brak zaufania do świadczeniodawców: Zawiłe procedury administracyjne, brak informacji na temat funkcjonowania systemu opieki zdrowotnej oraz brak zaufania do lekarzy i innych pracowników służby zdrowia stanowią poważne przeszkody w dostępie do opieki. Migranci często czują się zagubieni w nowym systemie i nie wiedzą, gdzie szukać pomocy.
Przykładowo, badania przeprowadzone wśród polskich migrantów zarobkowych w Oslo potwierdzają istnienie barier w dostępie do opieki zdrowotnej (Czapka, 2010; Czapka, 2016). Wskazują one, że trzy główne czynniki utrudniające dostęp do usług opieki zdrowotnej przez polskich imigrantów to: brak informacji, brak kompetencji językowych i czynniki ekonomiczne.
Potrzeba kompleksowego podejścia
Wyjaśnienie nierówności w zdrowiu migrantów wymaga uwzględnienia wielu czynników, takich jak status społeczno-ekonomiczny, kultura, cechy genetyczne, a także doświadczenia związane z migracją. Konieczne jest prowadzenie dalszych badań, które pozwolą na lepsze zrozumienie tego złożonego zjawiska i opracowanie skutecznych strategii wsparcia zdrowia migrantów.
Literatura:
- Czapka E., The health of Polish labour immigrants in Norway, NAKMI report, 2010.
- Czapka E., Sagbakken M. “Where to Find those Doctors?” – A qualitative study on barriers and facilitators in access to and utilization of health care services by Polish migrants in Norway, BMC Health Services Research, 2016.
- Kawczynska-Butrym Z., Migration: The micro-social perspective – Individual and family benefits, costs and losses, (in:) Migration – a challenge to the 21st century, (ed.) Maciej St. Zieba, Catholic University of Lublin, Lublin 2008, p. 147-155.
- Kennedy, S., Kidd, M.P., McDonald, J.T. et al. The Healthy Immigrant Effect: Patterns and Evidence from Four Countries. Int. Migration & Integration 16, 317–332 (2015).
- Mladovsky Ph., Migrant health in the EU. “Eurohealth”, vol. 13, no1, 2007, s. 9-11.
Wiecej informacji na temat zdrowia migrantów można znaleźć między innymi na stronie IOM.
Przeczytaj też: Dlaczego Unia Europejska weszła na drogę transformacji energetycznej? [SDG Think Tank]