– Wzajemne wsparcie i współpraca to fundamenty Klubu Kobiet Uczelni Fahrenheita – mówi w wywiadzie prof. Ewa Łojkowska, prezeska Klubu oraz Rzeczniczka ds. Równego Traktowania i Przeciwdziałania Mobbingowi UG. Klub Kobiet FarU zrzesza badaczki i pracowniczki trzech wiodących uczelni w Gdańsku – Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, Politechniki Gdańskiej oraz Uniwersytetu Gdańskiego.
Szymon Gronowski: Jaka jest geneza powstania Klubu Kobiet Fahrenheita?
prof. dr hab. Ewa Łojkowska: Klub Kobiet Uczelni Fahrenheita powstał jako inicjatywa oddolna. Pomysł utworzenia Klubu narodził się podczas pierwszego wspólnego przemarszu Uczelni Fahrenheita, który zainaugurował rok akademicki, 2022/2023 roku. W rozmowach wstępnych poza mną uczestniczyły między innymi Pani profesor Adriana Zaleska-Medyńska – Dyrektor Uczelni Fahrenheita, Pani profesor Małgorzata Myśliwiec z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego oraz Pani profesor Beata Możejko z naszego uniwersytetu. Wspólnie ustaliłyśmy, że powołanie klubu integrującego kobiet pracujące w naszych uczelniach jest bardzo dobrym pomysłem, zwłaszcza że marsz odbywał się z inicjatywy Związku Uczelni Fahrenheita. Pozostało podjąć działania, które uczyniłyby doprowadziły do przetworzenia pomysłu w formalne stowarzyszenie.
23 czerwca 2023 roku odbyło się pierwsze spotkanie inaugurujące działalność Klubu Kobiet Uczelni Fahrenheita (KKFarU). Na tym spotkaniu ustalono, że Klub będzie funkcjonował jako stowarzyszenie zwykłe. W czasie spotkania przedstawiono trzy prezentacje, powołano władze stowarzyszenia – zarząd, komisję rewizyjną oraz sąd koleżeński. Główne cele zapisano w regulaminie, który następnie został przekazany do rejestracji w Ewidencji Stowarzyszeń Zwykłych prowadzonej przez Prezydenta Miasta Gdańska.
Postanowiłyśmy, że założymy stowarzyszenie zwykłe, nierejestrowe, co wymagało podjęcia kroków rejestracyjnych w Urzędzie Miasta. Prace nad rejestracją rozpoczęły się niezwłocznie – pod koniec grudnia wszystkie dokumenty były już gotowe, konto bankowe stowarzyszenia założono na początku stycznia, a formalna działalność mogła ruszyć.
Równocześnie organizowaliśmy spotkania w obrębie trzech uczelni. Pierwsze inauguracyjne spotkanie odbyło się w czerwcu 2024 r. w Bibliotece Głównej UG, pierwsze spotkanie tematyczne – w listopadzie 2023 roku na Politechnice Gdańskiej, a kolejne w lutym 2024 roku w Gdańskim Uniwersytecie Medycznym. W kolejnych miesiącach kontynuowaliśmy spotkania – w czerwcu 2024 roku na Międzyuczelnianym Wydziale Biotechnologii UG i GUMed, we wrześniu 2024 roku w ramach współpracy przy organizacji wystawy „Uczone” w Hevelianum oraz w listopadzie 2024 roku ponownie na Politechnice. 3 marca odbyło się kolejne spotkanie na Gdańskim Uniwersytecie Medycznym.
W ostatnim czasie Klub podejmował liczne inicjatywy. Podpisaliśmy umowę współpracy z Hevelianum, dzięki której współorganizowaliśmy wystawę „Uczone”, prezentującą dwanaście wybitnych naukowczyń pracujących w gdańskich uczelniach. Wystawa odniosła sukces – była prezentowana nie tylko w Hevelianum, ale również na Kampusie Oliwskim Uniwersytetu Gdańskiego, w holu głównym Politechniki Gdańskiej oraz w Atheneum Gedanese Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Jej pozytywny odbiór potwierdziła również ekspozycja podczas Kongresu Kobiet w Ergo Arenie.
Kolejnym krokiem była współpraca z Fundacją Perspektywy, której celem jest promowanie studiowania kierunków ścisłych przez młode dziewczyny oraz mentoring młodych naukowczyń. Równolegle Klub Kobiet opracowuje własny program mentoringowy, skierowany do młodych badaczek. Program przewiduje powołanie co najmniej dziesięciu mentorek, które wezmą udział w profesjonalnym szkoleniu organizowanym przez Uniwersyteckie Centrum Doskonalenia Dydaktycznego i Tutoringu pod kierunkiem Pani doktor Beaty Karpińskiej-Musiał. Po szkoleniu mentorki będą prowadzić spotkania i konsultacje indywidualne, udzielając wsparcia osobom potrzebującym doradztwa w rozwoju kariery zawodowej.
Oprócz powyższych inicjatyw, Klub buduje także szeroką sieć kontaktów. Do grona członkiń zapraszamy kobiety nie tylko związane z trzema uczelniami, ale również przedstawicielki środowiska akademickiego i kulturalnego regionu. Wśród naszych gości znaleźli się m.in. prezydentka Gdańska Aleksandra Dulkiewicz oraz wiceprezydentka Monika Chabior. Nawiązaliśmy także kontakty z przedstawicielkami instytucji kulturalnych, jak pani dyrektor Państwowej Galerii Sztuki w Sopocie, pani Eulalia Domanowska oraz była dyrektor Centrum Sztuki Współczesnej „Łaźnia” pani Jadwiga Charzyńska. W spotkaniach uczestniczyli również pani dyrektor Teatru Szpirowskiego Agata Grenda, dyrektor Muzeum Nauki Gdańskiej i Muzeum Gdańska dr hab. Waldemar Ossowski, prof. UG oraz Dyrektor Muzeum Uniwersytetu Gdańskiego Marta Szaszkiewicz.
W styczniu członkinie KKFarU uczestniczyły w oprowadzaniu kuratorskim po wystawie stu artystek w Państwowej Galerii Sztuki w Sopocie Utrzymujemy także kontakt z Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia, Biblioteką Polskiej Akademii Nauk w Gdańsku, Muzeum Gdańska co umożliwia organizację wizyt studyjnych w tych instytucjach. Chociaż liczba uczestników spotkań z instytucjami kulturalnymi jest ograniczona, każda taka inicjatywa stanowi cenny element budowania sieci wsparcia kobiet.
Jaka jest Pani zdaniem główna misja Klubu Kobiet Uczelni Fahrenheita?
Główną misją Klubu Kobiet Uczelni Fahrenheita jest integracja. Dzięki wzajemnemu poznawaniu się uczestniczki zaczynają wspierać się w codziennych wyzwaniach zawodowych i pozazawodowych, co stanowi istotny krok w kierunku budowania silnej, zintegrowanej społeczności akademickiej.
Jest to integracja zarówno kobiet wewnątrz uczelni, ale też pomiędzy uczelniami?
Tak, integracja odbywa się na dwóch płaszczyznach. Kobiety poznają się wewnątrz swoich uczelni – co jest szczególnie ważne w dużych instytucjach, gdzie łatwo o izolację poszczególnych grup – a także między uczelniami. Dzięki temu uczestniczki mogą wymieniać się doświadczeniami, co wpływa korzystnie na rozwój ich kariery, zarówno naukowej, jak i administracyjnej. Warto dodać, że Klub nie jest skierowany wyłącznie do pracownic i pracowników naukowych – otwarty jest również dla pracownice i pracowników administracyjnych Przykładem jest aktywny udział Pana Rektora UG prof. Piotra Stepnowskiego oraz Pana Rektora GUMed prof. Michała Markuszewskiego.
W jaki sposób Klub angażuje się w działania związane z wdrażaniem Planu Równości Płci na Uniwersytecie Gdańskim?
Na spotkaniach KKFarU organizowane są wykłady i prezentacje, które odnoszą się do zagadnień związanych z Planem Równości Płci. Działania te nie ograniczają się jedynie do Uniwersytetu Gdańskiego – promujemy je również na forum pozostałych uczelni. Przykładem jest zarządzenie Rektora UG, umożliwiające stosowanie feminatywów w komunikacji uczelni, które zostało wydane tuż przed spotkaniem Klubu na Politechnice Gdańskiej. Dzięki temu zapoznaliśmy rektorów oraz wszystkich obecnych z pozostałych uczelni z nowymi rozwiązaniami wprowadzanymi w UG, mobilizując ich do podobnych działań. Dodatkowo, powstała oddolna grupa opracowująca słownik feminatywów dla trzech uczelni, której koordynatorem jest dr hab. Zenon Lica, prof. UG z Wydziału Filologicznego UG. Chociaż jest już kilka uczelni w Polsce, które posiadają takie słowniki, specyfika stanowisk w GUMedzie i na PG wymaga dodatkowych ustaleń – mamy nadzieję, że słownik będzie gotowy już w semestrze letnim.
Wspomniała Pani wcześniej, że wśród planów na przyszłość Klub Kobiet Uczelni Fahrenheita ma wdrożenie programu monitoringowego dla kobiet. Na czym dokładnie będzie polegała ta inicjatywa?
Program mentoringowy wystartuje 24 marca wraz z pierwszym szkoleniem dla mentorek i mentorów. Po szkoleniu ruszy właściwy program, który będzie prowadzony równolegle z mentoringiem wynikającym ze współpracy z Fundacją Perspektywy. Od dwóch lat uczestniczymy również w wydarzeniu Women in Science Summit organizowanym przez Fundację Perspektywy w Warszawie – konferencji gromadzącej ponad tysiąc uczestniczek i uczestników, która promuje studia na kierunkach ścisłych oraz wymianę doświadczeń w ramach Planów Równości Płci. W 2023 roku wydarzeniu to uczestniczyły m.in. Marta Dziedzic i Izabela Raszczyk, natomiast w zeszłym roku miałam przyjemność uczestniczyć w jednym z paneli dyskusyjnych, gzie mówiłam o działaniach związanych z Planem równości płci dla UG.
W jaki sposób kobiety mogą skorzystać na tym mentoringu?
Lista mentorek zostanie udostępniona na stronach trzech uczelni, co umożliwi każdej osobie poszukującej wsparcia bezpośredni kontakt mailowy. Program opiera się na dobrowolności – uczestniczki same wybiorą mentorkę, która odpowiada jej specjalizacji lub do której czuje największe zaufanie. Nie przewidujemy odgórnego przydzielania mentorów/mentorek, dlatego wsparcie będzie dostosowywane do indywidualnych potrzeb. W grupie mentorek znajdą się zarówno naukowczynie, jak i pracownice administracyjne, co zapewni szeroki zakres porad i konsultacji.
Czy to będą konsultacje jednorazowe czy serie spotkań?
Forma wsparcia będzie zależała od potrzeb danej osoby. Z doświadczenia wiem, że niektóre osoby po jednym spotkaniu zyskują jasność co do dalszych działań, podczas gdy inne potrzebują regularnych konsultacji, aby omówić postępy, trudności czy wyzwania związane z pracą doktorską, habilitacją lub podejmowaniem decyzji zawodowych. Każde spotkanie będzie dostosowane do konkretnej sytuacji – od jednorazowych konsultacji po serię spotkań.
Kim są mentorki?
Mentorki o mentorzy to przede wszystkim doświadczeni badacze i badaczki, którzy już wcześniej zdobyli prowadzili mentoring w ograniczonym zakresie. Aby dodatkowo wzmocnić ich umiejętności, organizujemy szkolenie prowadzone przez ekspertki z Centrum Doskonalenia Dydaktycznego i Tutoringu.
Jakie jeszcze inicjatywy i projekty są planowane na obecny i przyszły rok akademicki?
Planujemy nawiązanie ściślejszych kontaktów z instytucjami kultury gdańskiej, takimi jak muzea i teatry. Zależy nam, aby KKFarU był jedną ze ścieżek wdrażania Planu Równości Płci naszych uczelniach. Nasze podejście do opracowania i realizacji GEP nie jest narzucone odgórnie – jest tworzone oddolnie, na bazie analizy danych i doświadczeń zdobytych przy różnych projektach między innymi tych dotyczących społecznej odpowiedzialności nauki (STARBIOS 2 i RESBIOS) oraz projektu MINDtheGEPs.
Na Uniwersytecie Gdańskim współpracujemy z licznymi ekspertkami, które doskonale znają te zagadnienia. Wśród nich warto wymienić dr hab. Nataszę Kosakowską-Berezecką, prof. UG oraz dr Magdalenę Żadkowską, które merytorycznie i zawodowo wspierają nasze działania. W projekcie uczestniczą także Marta Dziedzic – absolwentka socjologii – oraz Izbela Raszczyk, która zajmuje się koordynowaniem realizacji projektów badawczych i zarządzaniem nauką, a obecnie pełni funkcję dyrektorki administracyjnej Międzynarodowego Centrum Badań nad Szczepionkami Przeciwnowotworowymi u pani profesor Natalii Marek-Trzonkowskiej. Wspierają nas również przedstawicielki Wydziału Prawa i Administracji, Wydziału Historycznego, Wydziału Ekonomii i administracji centralnej. Nie sposób pominąć badaczki, które z którymi współpracowałyśmy od pierwszych etapów tworzenia GEP-u: – profesorki: Beata Możejko, Joanna Kruczalak-Jankowska, Dorota Pyć i Barbara Pawłowska oraz dyrektorka Biura Nauki dr Katarzyna Świerk. Dzięki pracy wymienionych osób GEP dla UG został opracowany na tak wysokim poziomie.
Aktualnie realizujemy nowy Planu Równości Płci na lata 2024-2028. Na razie dostępny jest on w wersji elektronicznej, jednak w najbliższej przyszłości planujemy jego wydanie w formie papierowej przy wsparciu Uniwersytetu Gdańskiego. Realizujemy szereg działań, które chcemy promować, tak by korzystnie wpłynęły na funkcjonowanie całej instytucji. Chociaż KKFarU skupia się głównie na inicjatywach dotyczących kobiet, w ramach działań promujemy również nowe tendencje w zakresie równości i inkluzywności. Chcemy promować inkluzywne działania, które uwzględniają nie tylko kwestie dotyczące płci, ale także kwestie związane z wiekiem, pochodzeniem społecznym i etnicznym, niepełnosprawnością oraz problemami osób LGBT.
Działania te dotyczą nie tylko KKFarU, lecz również prac Senackiej Komisji ds. Społecznej Odpowiedzialności. Poza wprowadzeniem feminatywów, planujemy wdrożenie procedury inkluzywności dla Uniwersytetu Gdańskiego. Procedura ta ma na celu ułatwienie osobom zmieniającym płeć funkcjonowanie na uczelni – nawet jeśli formalne zmiany w dokumentach nie nastąpią od razu, umożliwi korzystanie z nowego imienia na przykład podczas zajęć dydaktycznych.
Na jakim etapie jest wprowadzanie tej procedury?
Procedura przeszła już przez Senackiej Komisji ds. Społecznej Odpowiedzialności – była konsultowana z kołami naukowymi oraz z Zastępcą Rzecznika ds. Równego Traktowania i Przeciwdziałania Mobbingowi, który zajmuje się sprawami doktorantów i studentów, panem dr hab. Maciejem Nyką, prof. UG. Procedura ta na razie nie dotyczy pracowników, u których formalne zmiany wymagają odrębnych procedur. W przypadku studentów formalności także trwają długo, jednak w niektórych przypadkach, na przykład na zajęciach dydaktycznych można korzystać z nowej, wybranej przez zainteresowaną osobę formy komunikacji. Procedura została przekazana do Biura Rektora UG. Jest to ważny temat, nad którym będziemy kontynuować prace w ramach wdrażania szerszego, inkluzywnego Planu Równości dla UG. Obecnie w Europie coraz częściej mówi się o inkluzywnym GEP-ie (IGEP – Inclusive Gender Equality Plan – red.), który uwzględnia nie tylko kwestie płci, ale również wszystkie inne rodzaje nierówności.
Dziękuję za rozmowę.
Rozmawiał Szymon Gronowski