16 sierpnia 2024 r. zakończyła się realizacja projektu interwencyjnego „Zwiększenie dostępu migrantów do informacji o szczepionkach w Trójmieście”. W ramach grantu zostały przeprowadzone działania edukacyjno-angażujące dotyczące dostępu do wiedzy o szczepieniach wśród uchodźców, różnic w kalendarzach szczepień, niskiej egzekwowalności obowiązku szczepień oraz narastającej aktywności ruchów antyszczepionkowych. Efektem projektu jest powstanie dokumentu z rekomendacjami dla instytucji opieki zdrowotnej z zakresu zwiększania świadomości dotyczącej szczepień i działań prewencyjnych dla ukraińskich migrantów.
Dokument „Rekomendacje dla instytucji opieki zdrowotnej z zakresu zwiększania świadomości dotyczącej szczepień i działań prewencyjnych dla ukraińskich migrantów” został przygotowany przez zespół projektowy: dr Elżbietę Czapkę (kierownik projektu, UG), dr Irenę Chawrilską (UG), dr Weronikę Kamińską-Skrzyńską (GUMed) oraz mgr Jolantę Mrozek-Kwiatkowską (UG).
Współpraca środowiska akademickiego z migrantami
Powstanie Rekomendacji było efektem przeprowadzenia szeregu spotkań interwencyjnych, w których udział wzięli polscy lekarze oraz migranci z Ukrainy. Uczestnicy mieli możliwość dowiedzieć się więcej na temat szczepień osób dorosłych i dzieci w Polsce oraz samego funkcjonowania polskiego systemu opieki zdrowotnej. Praktycznych wskazówek na temat korzystania z placówek ochrony zdrowia udzielali lekarze w nich pracujący. W sumie w spotkaniach stacjonarnych i online wzięło udział ponad 200 migrantów.
– Do współpracy zostało zaproszonych sześciu specjalistów, którzy na co dzień swoją praktykę lekarską prowadzą w przychodniach i szpitalach w Gdańsku, Gdyni lub w Sopocie. Wielu z nich jest zaangażowanych społecznie w kontekście edukacji z zakresu zachowań prozdrowotnych – zwraca uwagę dr Elżbieta Czapka.
Polski zespół przez cały czas trwania projektu był merytorycznie wspierany przez badaczy z Centrum Pandemicznego z siedzibą w Alrek Health Cluster, Bergen: prof. Esperanzę Diaz – Dyrektor Centrum, Martę-Johannę Svendsen oraz Andreę Magugliani.
Działania zostały podzielone na trzy etapy: diagnozę, interwencję i włączanie oraz monitoring na obszarze Trójmiasta. Jak zwracali uwagę partnerzy z Bergen, współpraca między środowiskiem akademickim a migrantami w czasach kryzysu jest możliwa i przynosi korzyści obu stronom.
– Dziękujemy wszystkim osobom, które z nami współpracowały, a przede wszystkim paniom, które zgodziły się pełnić rolę ambasadorek migrantów oraz lekarzom, którzy uczestniczyli w interwencjach – wylicza dr Elżbieta Czapka, kierowniczka projektu. – Dziękujemy wszystkim, którzy zdecydowali się nam zaufać i przyszli na zorganizowane przez nas spotkania, na których przekazywane były informacje na temat funkcjonujących w Polsce programów szczepień.
Migranci są pierwszym źródłem informacji dla innych migrantów
Jak podkreślają członkowie zespołu projektowego, podczas spotkań z migrantami, szczególną uwagę poświęcono temu, aby dialog między migrantami, a specjalistami opierał się na zaufaniu i wzajemnym szacunku. Analizie poddane zostało zarówno wsparcie eksperckie, jak i deklaracje samych migrantów. Na podstawie wniosków ze spotkań interwencyjnych oraz towarzyszących im wywiadów pogłębionych przygotowano pakiet siedmiu zaleceń dotyczących włączania migrantów do programów szczepień oraz innych akcji prozdrowotnych.
Autorzy zwrócili uwagę między innymi na konieczność prowadzenia kampanii informacyjnych skierowanych do migrantów. Opieką informacyjną należy otoczyć nie tylko młodzież i dorosłych, ale również osoby w wieku senioralnym, w szczególności osoby z chorobami przewlekłymi i kobiety. „Nasze badania pokazały, że w rodzinach ukraińskich to głównie kobiety troszczą się o zdrowie poszczególnych członków rodzin” – czytamy w dokumencie. Migranci często wskazywali również na chaos informacyjny wynikający z wielu źródeł informacji o wątpliwej wiarygodności. Zdaniem zespołu projektowego dobrym pomysłem byłoby stworzenie strony internetowej w języku ukraińskim o tematyce zdrowotnej i rozpowszechnienie informacji o niej w miejscach, w których przebywają migranci.
Kolejnym wyzwaniem zidentyfikowanym przez autorów jest zapewnienie równego dostępu do podstawowej opieki zdrowotnej. Z obserwacji poczynionych podczas interwencji jasno wynika, że migranci często nie mają wiedzy, w jaki sposób funkcjonuje system polskiej służby zdrowia. „Nasz projekt wskazał na ważną rolę lekarza podstawowej opieki zdrowotnej w kontekście zapewnienia migrantom informacji o dostępnych szczepieniach ” – wskazuje zespół projektowy. Niestety, migranci z Ukrainy często nie znają specjalistycznych medycznych określeń w języku polskim, co często utrudnia im komunikację z lekarzem. Autorzy rekomendują organizację szkoleń z komunikacji lekarz-pacjent na szczeblu lokalnym i ponadlokalnym.
Okazało się, że pierwszym źródłem informacji na temat szczepień i opieki zdrowotnej są dla migrantów inni migranci. „Oznacza to, że niezwykle ważne jest rzetelne informowanie poszczególnych pacjentów o szczepieniach oferowanych w Polsce dla poszczególnych grup wiekowych. Będą oni przekazywać te informacje innym migrantom” – zwracają uwagę członkowie zespołu projektowego.
Cały tekst „Rekomendacji dla instytucji opieki zdrowotnej z zakresu zwiększania świadomości dotyczącej szczepień i działań prewencyjnych dla ukraińskich migrantów” można przeczytać tutaj:
Projekt “Zwiększenie dostępu migrantów do informacji o szczepionkach w Trójmieście” finansowany w ramach programu Granty Interwencyjne NAWA Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej.