Nasz wpływ na naszą planetę stał się tak ogromny, że naukowcy wieszczą wejście Ziemi w nową epokę geologiczną – antropocen, epokę człowieka. Oznacza to, że jesteśmy pierwszymi ludźmi żyjącymi w epoce zdefiniowanej ludzkimi wyborami, w której największym zagrożeniem dla naszego przetrwania jesteśmy my sami. — Achim Steiner, przewodniczący Grupy ONZ do spraw zrównoważonego rozwoju.
Autor wystawy i fotografii: dr Dawid Weisbrodt
CZYM JEST ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ?
Zrównoważony rozwój jest koncepcją , będącą odpowiedzią na postęp technologiczny, kryzys ekologiczny oraz zielone idee drugiej połowy lat sześćdziesiątych XX w. Rozwój zrównoważony to „rozwój odpowiadający obecnym potrzebom bez uszczerbku dla możliwości spełnienia swoich potrzeb przez przyszłe pokolenia”. Jako cel polityki globalnej koncepcja zrównoważonego rozwoju została przyjęta przez niemal wszystkie państwa świata podczas szczytu Ziemi w Rio de Janeiro w 1992r. pod postacią Agendy 21. W 2015r. państwa członkowskie ONZ jednogłośnie przyjęły obecnie obowiązującą i wdrażaną rezolucję Przekształcamy nasz świat: Agenda na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030, która została określona strategią rozwoju świata do 2030r. Zawiera ona 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju, do których przypisanych zostało 169 zadań.
Antropocen to proponowana nazwa nowej epoki geologicznej
Jej początek związany jest ze znaczącym wzrostem wpływu człowieka na naszą planetę. Naukowcy zaproponowali, aby początek antropocenu umieścić w połowie XX wieku, kiedy doszło do wielkich zmian w funkcjonowaniu systemu przyrodniczego Ziemi.
Ilustracja: Zmiany wybranych wskaźników związanych z wpływem człowieka na system przyrodniczy Ziemi
Od góry kolejno: dwutlenek węgla, tlenek azotu, metan, ozon stratosferyczny, temperatura powierzchni Ziemi, zakwaszenie oceanów, połowy ryb morskich, hodowla krewetek, dostawa azotu do wód przybrzeżnych, wycinanie lasów tropikalnych, powierzchnia upraw, degradacja biosfery na obszarach lądowych
Źródło: Steffen, W., Broadgate, W., Deutsch, L., Gaffney, O., & Ludwig, C. (2015). The trajectory of the Anthropocene: the great acceleration. The Anthropocene Review, 2(1), 81-98.
Martwy świerk w Borach Tucholskich
W wyniku wzrostu temperatur oraz zjawiska suszy obserwujemy znaczne zmiany w ekosystemach leśnych. Na obszarze dużej części Europy zamierają drzewostany świerkowe. Postępująca zmiana klimatu może spowodować, że znikną nie tylko świerki, ale także takie gatunki jak sosna i brzoza. Lasy antropocenu są znacznie bardziej narażone na gradacje owadów, silne wiatry i pożary.
Źródło: Seidl, R., Schelhaas, M. J., Rammer, W., & Verkerk, P. J. (2014). Increasing forest disturbances in Europe and their impact on carbon storage. Nature climate change, 4(9), 806-810.
Efekty nawałnicy (derecho) w Borach Tucholskich (11.08.2017)
Derecho z 11 sierpnia 2017 r. spowodowało rozległe zniszczenia na obszarze rozciągającym się od kraju Hradec Kralove w Czechach przez Dolny Śląsk, Wielkopolskę, aż po województwa kujawsko-pomorskie i pomorskie .W Polsce zginęło 6 osób, a 62 odniosło obrażenia. Łącznie uszkodzonych zostało 85 959 ha lasów, spośród tego aż 39 324 ha zostało zakwalifikowanych do całkowitego odnowienia.
Źródło: Forzieri, G., Pecchi, M., Girardello, M., Mauri, A., Klaus, M., Nikolov, C., … & Beck, P. S. (2020). A spatially explicit database of wind disturbances in European forests over the period 2000–2018. Earth System Science Data, 12(1), 257-276
Działalność człowieka doprowadza do masowego wymierania gatunków
Pożar w Borach Tucholskich
Susza wywołana zmianą klimatu będzie powodować drastyczny wzrost ryzyka pożarowego w europejskich lasach. Już współcześnie obserwujemy wyraźne wydłużenie sezonu występowania pożarów i zwielokrotnienie strat materialnych w wyniku tego zjawiska.
Źródło: Jones, M. W., Smith, A., Betts, R., Canadell, J. G., Prentice, I. C., & Le Quéré, C. (2020). Climate change increases the risk of wildfires. ScienceBrief Review, 116, 117.
Torfowisko na Pojezierzu Kaszubskim
W ciągu ostatnich 200 lat ponad połowa powierzchni mokradeł na świecie została osuszona (w Polsce ponad 80%). Ekosystemy te zajmują ok. 3% powierzchni kontynentów, a zmagazynowane jest w nich dwa razy więcej węgla niż sumarycznie we wszystkich lasach na Ziemi (lasy pokrywają ok. 30% powierzchni kontynentów). Ochrona mokradeł jest kluczowa z punktu widzenia powstrzymania zmiany klimatu, zaniku bioróżnorodności oraz zapobieganiu suszy.
Polarne chmury mezosferyczne nad Jeziorem Raduńskim
Polarne chmury mezosferyczne, zwane też obłokami srebrzystymi to najwyższe chmury obserwowane na naszej planecie. Kiedyś ich obserwacje należały do wielkiej rzadkości, współcześnie to piękne zjawisko obserwowane jest powszechnie. Badania naukowe wiążą ten fakt ze współczesną zmianą klimatu. Wzrost stężenia pary wodnej w górnych warstwach atmosfery, doprowadził do znacznego zwiększenia widoczności tego zjawiska.
Źródło: Lübken, Franz-Josef, Uwe Berger, and Gerd Baumgarten. “On the anthropogenic impact on long-term evolution of noctilucent clouds.” Geophysical Research Letters 45.13 (2018): 6681-6689.
Zakwit fitoplanktonu nad Jeziorem Raduńskim
Wzrost ilości biogenów oraz wzrost temperatur prowadzi do bardzo negatywnych zmian w ekosystemach jeziornych. Jednym z nich są co raz częstsze zakwity toksycznych sinic, które mogą doprowadzić w przyszłości do zniszczenia potencjału turystycznego znacznej liczby jezior w Polsce.
Źródło: O’Neil, J. M., Davis, T. W., Burford, M. A., & Gobler, C. J. (2012). The rise of harmful cyanobacteria blooms: the potential roles of eutrophication and climate change. Harmful algae, 14, 313-334.
Fakty – odwróć kartę i dowiedz się więcej
Źródło: www.un.org.pl
783 milionów ludzi
żyje poniżej międzynarodowej granicy ubóstwa783 milionów ludzi
żyje poniżej międzynarodowej granicy ubóstwa, tj. za mniej niż 1,90 USD dziennie.
Ponad 300 mld USD
na tyle oszacowano w 2017 roku straty gospodarcze spowodowane katastrofamiPonad 300 mld USD
na tyle oszacowano w 2017 roku straty gospodarcze spowodowane katastrofami, w tym trzema potężnymi huraganami w USA i na Karaibach.
815 milionów ludzi
cierpi na świecie z powodu niedożywienia815 milionów ludzi
cierpi na świecie z powodu niedożywienia. Jest to co dziewiąta osoba.
75%
Począwszy od lat 1900. utraciliśmy 75% światowej różnorodności w uprawach rolnychPocząwszy od lat 1900. utraciliśmy 75% światowej różnorodności w uprawach rolnych
Lepsze wykorzystanie bioróżnorodności w rolnictwie może przyczynić się do poprawy żywności, wzmocnienia środków utrzymania w społecznościach rolniczych oraz powstania bardziej odpornych i zrównoważonych systemów rolniczych.
1,4 miliarda ludzi
nie ma dostępu do elektryczności1,4 miliarda ludzi nie ma dostępu do elektryczności
Większość z nich zamieszkuje obszary wiejskie w krajach rozwijających się. Niedostateczny dostęp do energii elektrycznej w wielu regionach to podstawowa bariera uniemożliwiająca zmniejszenie głodu na świecie. Z tego powodu nie możemy zapewnić, że w przyszłości zostanie wyprodukowana wystarczająca ilość żywności dla wszystkich ludzi.
3 na 10 osób
nie ma dostępu do bezpiecznej wody pitnej3 na 10 osób nie ma dostępu do bezpiecznej wody pitnej
6 na 10 osób nie ma dostępu do bezpiecznych urządzeń sanitarnych.
40% światowej populacji
wciąż cierpi na niedostatek wodyNa niedostatek wody wciąż cierpi ponad 40% światowej populacji
Przewiduje się, że odsetek ten nadal będzie zwiększał się. Ponad 1,7 miliarda ludzi żyje w dorzeczach rzek, w których zużywa się więcej wody, niż jej przybywa.
Ponad 80%
nieoczyszczonych ścieków ma ujście do rzek lub morzaPonad 80% nieoczyszczonych ścieków powstałych w wyniku działalności człowieka ma ujście do rzek lub morza
60% światowej emisji
gazów cieplarnianych stanowi produkcja energiiProdukcja energii jest główną przyczyną współczesnej zmiany klimatu
Stanowi około 60% światowej emisji gazów cieplarnianych.
4,3 mln zgonów
spowodowało w 2012 roku, zanieczyszczenie emitowane podczas spalania paliwa opałowegoW 2012 roku, zanieczyszczenie emitowane podczas spalania paliwa opałowego spowodowały 4,3 mln zgonów
60% przypadków dotyczyło kobiet i dziewcząt.
1,3 mld ton pożywienia
marnuje się każdego roku783 milionów ludzi
żyje poniżej międzynarodowej granicy ubóstwa, tj. za mniej niż 1,90 USD dziennie.
+ 2,6–4,8 °C
o tyle pod koniec obecnego stulecia może wzrosnąć temperatura na Ziemi w porównaniu do lat epoki preindustrialnejTemperatura na Ziemi może wzrosnąć nawet o 2,6–4,8 °C w porównaniu do lat epoki preindustrialnej
Zakładając, że utrzymany zostanie obecny poziom emisji gazów cieplarnianych. Jednocześnie wzrośnie temperatura wód oceanicznych i nadal będzie topnieć pokrywa lodowa. Szacuje się, że do 2065 roku średni poziom mórz podwyższy się o 24 – 30 cm, zaś do 2100 roku o 40-63 cm.
Dla ponad 3 miliardów ludzi
oceany stanowią główne źródło pozyskiwania białkaOceany są największym źródłem białka na świecie
Dla ponad 3 miliardów ludzi stanowią one główne źródło pozyskiwania tego składnika.
Ponad 80% wszystkich gatunków
zwierząt, roślin i owadów żyjących na lądzie zamieszkuje lasyLasy stanowią główne źródło utrzymania dla około 1,6 miliarda ludzi
W tym około 70 milionów ludności rdzennej. Zamieszkuje je ponad 80% wszystkich gatunków zwierząt, roślin i owadów żyjących na lądzie.
3,3 mln hektarów
o tyle latach 2010–2015 zmalała powierzchnia obszarów leśnych na świecieW latach 2010–2015 powierzchnia obszarów leśnych na świecie zmalała o 3,3 mln hektarów
Ma to szczególny wpływ na życie ubogich ludzi zamieszkujących wieś, którzy utrzymują się przede wszystkim z leśnych surowców, flory i fauny.