Obowiązek raportowania niefinansowego z uwzględnieniem kryteriów ESG sukcesywnie jest rozszerzany na kolejne grupy przedsiębiorstw. – Korzyści, jakie ESG jest w stanie przynieść przedsiębiorstwom, będą wielowymiarowe – mówi dr Joanna Czerepko, z Katedry Rynku Transportowego Wydziału Ekonomicznego Uniwersytetu Gdańskiego, organizatorka Pierwszego Pomorskiego Forum ESG.
Więcej o I Pomorskim Forum ESG: trwa rejestracja.
Szymon Gronowski: Pani Doktor, idee zrównoważonego rozwoju odgrywają coraz większą rolę w funkcjonowaniu przedsiębiorstw. Z każdym rokiem coraz więcej firm musi wypełniać obowiązek raportowania niefinansowego. Czym jest raportowanie ESG?
Dr Joanna Czerepko: Raportowanie niefinansowe z uwzględnieniem kryteriów ESG jest wymogiem prawnym, który wynika z unijnej dyrektywy CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive – przyp. red.). Jednak w mojej ocenie, powinniśmy je rozpatrywać nie tylko w kontekście obowiązku formalnego. Raportowanie jest efektem wielu zmian organizacyjnych, które muszą zostać wdrożone, żeby podmiot gospodarczy mógł taki raport stworzyć. Jest to duże wyzwanie uwzględniające nie tylko zmiany fizyczne, takie jak termomodernizacja budynków i stopniowa elektryfikacja floty, ale także zmiany zachowań, na przykład segregacja odpadów w biurze, oszczędzanie wody, czy tak zwany whistleblowing polegający na sygnalizowaniu nieprawidłowości.
Nowe podejście uwzględnia trzy kluczowe aspekty: środowiskowy (E), społeczny (S) i ładu korporacyjnego (G). Dodatkowo stworzono tzw. ESRS (European Sustainability Reporting Standards – przyp. red.), czyli standardy raportowania, które proponują konkretny zakres dla każdego z obszarów. Wynika to z problemów napotkanych na wcześniejszych etapach. Brak wymogów dotyczących ujednolicenia raportów przedsiębiorstw powodował, że interesariusze nie mieli możliwości rzeczywistego porównania udostępnianych danych. Jest to istotne, ponieważ właśnie interesariuszom raporty niefinansowe mają umożliwić podejmowanie decyzji – niezależnie od tego, czy dotyczyć one będą konsumpcji, zatrudnienia czy inwestycji własnego kapitału.
Które firmy obecnie mają obowiązek raportowania? Co zmieni się w najbliższych latach?
Części przedsiębiorstw, tych zatrudniających powyżej pięciuset osób będących spółkami giełdowymi spełniającymi dodatkowo kryteria finansowe, obowiązek dotyczy od roku 2017 w wyniku zastosowania do nich dyrektywy NFRD. Z drugiej strony, niektóre podmioty dobrowolnie publikowały i publikują informacje o charakterze niefinansowym, choć nie są do tego zobligowane prawnie.
Dyrektywa CSRD rozszerza zakres obowiązkowego raportowania, zakładając, że za rok 2024 raportować będą także podmioty zatrudniające powyżej dwustu pięćdziesięciu osób i spełniające jedno z dwóch kryteriów finansowych. Za rok 2026 raportować będą małe i średnie przedsiębiorstwa notowane na giełdzie zatrudniające powyżej dziesięciu pracowników i spełniające kryteria finansowe, jednak dyrektywa, ze względu na ich ograniczone zasoby, przewiduje pewne uproszczenia.
Obecnie w Polsce raportuje około trzysta podmiotów. Szacunkowo liczba ta wzrośnie ponad dziesięciokrotnie. Jednak jest jeszcze pewien dodatkowy „haczyk”, ponieważ w dyrektywie CSRD znajdziemy odniesienia do łańcuchów wartości przedsiębiorstw i konieczności ich weryfikacji w ramach kryteriów ESG. Założenie to powoduje, że informacje z zakresu ESG przygotowywać będą musiały także podmioty współpracujące z przedsiębiorstwami objętymi regulacją.
Jaką rolę w rozwoju firmy pełni raportowanie ESG? Jakie korzyści może przynieść przedsiębiorstwom?
Nawiązując do początkowej wypowiedzi – raport jest efektem działań podejmowanych przez przedsiębiorstwo. Jeżeli kadra zarządzająca przedsiębiorstwem podejdzie do raportowania jako do możliwości uporządkowania procesów biznesowych i ukierunkowania swoich działań na zrównoważony rozwój, to ESG stanie się szansą, a nie przykrym obowiązkiem. Nasze relacje ze środowiskiem biznesowym wskazują na zróżnicowane podejście. Niektóre podmioty, z którymi rozmawiamy, traktują ESG poważnie. Zazwyczaj mają już pewną tradycję w zbliżonych obszarach, ponieważ miały działy jakości lub związane z ochroną środowiska. Nie ukrywam jednak, że są także przedsiębiorcy, którzy postrzegają temat jako kolejny wymóg na liście.
Korzyści, jakie ESG jest w stanie przynieść przedsiębiorstwom, będą wielowymiarowe. Myślę, że poszanowanie dla zasobów, rozsądne planowanie i wdrażanie zmian związanych ze zrównoważonym rozwojem daje satysfakcję zarówno na poziomie organizacji, jak i osobistym. Ponadto, świadomość klientów jest coraz szersza, a dostęp do informacji stosunkowo łatwy. Rzetelne wdrażanie rozwiązań dotyczących ESG jest argumentem o charakterze marketingowym – świadomie pomijam greenwashing. Może to być również narzędzie employer brandingu ułatwiające pozyskanie kapitału ludzkiego w wyniku konsekwentnego rozwoju w obszarze społecznym. Kolejnym atutem jest pozyskiwanie finansowania zewnętrznego – zarówno w postaci kredytu, jak i inwestorów zewnętrznych. Rynki finansowe coraz większą wagę przykładają do zrównoważonego rozwoju, również ze względu na obowiązujące regulacje. Empirycznie możemy tego doświadczać w postaci „zielonych pożyczek” lub rankingów inwestycyjnych uwzględniających kryteria zbliżone do ESG. Ponadto, ze względu na ujęcie łańcucha wartości w zakresie odpowiedzialności firm raportujących, niewdrażanie ESG wiązać się może także z rozwiązaniem części kontraktów. Widoczne jest to już między innymi w przetargach, gdzie w kryteriach wyboru oferty możemy znaleźć zapisy na przykład o wykorzystaniu elektromobilności.
26 września w Gdańskim Inkubatorze Przedsiębiorczości STARTER odbędzie się I Pomorskie Forum ESG organizowane przez Wydział Ekonomiczny Uniwersytetu Gdańskiego, Inkubator STARTER, Moore Polska i Univentum Labs. Do kogo adresowane jest wydarzenie i co znalazło się w agendzie spotkania?
Pomorskie Forum ESG w naszym założeniu ma być wspólną przestrzenią dla biznesu i nauki, w ramach której będziemy mogli wspierać się we wdrażaniu kryteriów zrównoważonego rozwoju wynikających z regulacji Unii Europejskiej i z potrzeb biznesowych, wymieniać doświadczenia i informacje. Spotkanie adresowane jest do przedstawicieli pomorskich przedsiębiorstw i instytucji otoczenia biznesu oraz do trójmiejskiego środowiska akademickiego – zarówno pracowników uczelni, jak i studentów.
Pierwsze spotkanie będzie wprowadzeniem do tematyki ESG – czterech prelegentów opowie o tym, czym jest ESG, dlaczego dotyczy nie tylko przedsiębiorstw literalnie wymienionych w dyrektywie, jakie są kryteria prawne oraz jak projektować proces raportowania z uwzględnieniem istotności i wybranych wskaźników.
Dziękuję za rozmowę.